Θησέας

Ο Θησέας ήταν ο μυθικός βασιλιάς και ιδρυτής της πόλεως των Αθηνών. Ήταν γιος του Αιγέα, βασιλιά της Αθήνας, ή του Ποσειδώνα, του θεού της θάλασσας. Μεγάλωσε με τη μητέρα του, την Αίθρα, στην Τροιζήνα, αλλά όταν ανακάλυψε τη συγγένεια με τον Αιγέα, αποφάσισε να ταξιδέψει από τη στεριά στην Αθήνα και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του στον αθηναϊκό θρόνο. Στην πορεία πραγματοποίησε πολλούς άθλους εναντίον χθόνιων αντιπάλων που είχαν συνήθως την όψη ληστών και δολοφόνων. Πολλοί από αυτούς τους άθλους συνδέονται με την Ελευσίνα και τα Μυστήρια. Για παράδειγμα, στην Κρομμυώνα, βόρεια του Ισθμού στην Κόρινθο, σκότωσε τη διαβόητη αγριόχοιρο Φαία, ένα τεράστιο ζώο που λυμαινόταν την ύπαιθρο. Οι χοίροι ήταν η καθιερωμένη προσφορά των υποψήφιων μυστών στα Ελευσίνια Μυστήρια, ένα ζώο που χρησιμοποιήθηκε για τον εξαγνισμό των μυστών και ως δώρο για τις δύο θεές κατά τον εορτασμό των Μεγάλων Μυστηρίων. Στην πεδιάδα της Ελευσίνας, ο Θησέας συνάντησε τον Προκρούστη, έναν ληστή που ανάγκαζε τους περαστικούς να χωρέσουν στο μέγεθος ενός σιδερένιου κρεβατιού, είτε τεντώνοντάς τους είτε κόβοντάς τους τα πόδια. Ο θρυλικός ήρωας έκοψε τα πόδια του Προκρούστη πριν του αφαιρέσει και το κεφάλι με το τσεκούρι του. Στην Ελευσίνα, ο Θησέας αντιμετώπισε τον Κερκύονα, τοπικό βασιλιά που του άρεσε να σκοτώνει τους επισκέπτες του σε βάναυσους αγώνες πάλης. Ο Θησέας κατάφερε να νικήσει τον Κερκύονα και να τον σκοτώσει σηκώνοντάς τον και ρίχνοντάς τον με βία στο έδαφος. Η θεά Δήμητρα λέγεται ότι ήταν παρούσα όταν ο Κερκύονας συνάντησε το δίκαιο τέλος του.

Θησέας και Προκρούστης, περ. 470 π.Χ., αγγείο, Kunsthistorisches Museum ©KHM-Museumsverband

Εκτός από τη γενναιότητά του, ο Θησέας φημιζόταν και για τις ερωτικές του περιπέτειες. Σε ηλικία πενήντα ετών συμφώνησε με τον φίλο του Πειρίθοντα να απαγάγουν δύο κόρες του Δία. Πρώτα άρπαξαν την Ελένη, η οποία ήταν πολύ μικρή για να παντρευτεί, οπότε την άφησαν με τη μητέρα του Θησέα, την Αίθρα. Ο Πειρίθους, όμως, είχε βάλει στο στόχαστρο ένα ακόμη πιο μεγαλοπρεπές ταίρι. Έπεισε τον φίλο του να τον ακολουθήσει στον Κάτω Κόσμο, όπου θα επιχειρούσαν να απαγάγουν την Περσεφόνη, κόρη του Δία και γυναίκα του Άδη. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Θησέας είχε μυηθεί στα Μυστήρια και, ως εκ τούτου, ήταν σε θέση να περιηγηθεί στον Κάτω Κόσμο με ασφάλεια. Ή έτσι νόμιζε. Οι δύο θνητοί κατάφεραν να φτάσουν στην κατοικία του Άδη, αλλά πριν προλάβουν να εκτελέσουν το τολμηρό τους σχέδιο, ο θεός των νεκρών τους παγίδευσε σε θρόνους λήθης που τους αλυσόδεσαν με αόρατους δεσμούς στον Κάτω Κόσμο. Ο Θησέας έμεινε ακίνητος για πολλούς μήνες και θρηνούσε τη μοίρα του μέχρι να τον σώσει ο Ηρακλής. Αυτός προσπαθούσε να ανεβάσει στη γη τον τρικέφαλο σκύλο Κέρβερο, που φυλούσε τις πύλες του Κάτω Κόσμου. Ο Ηρακλής συνάντησε τον Θησέα και τον Πειρίθοντα και προσπάθησε να τους απελευθερώσει. Κατάφερε να τραβήξει τον Θησέα από τον θρόνο με τα αόρατα δεσμά, αλλά δεν μπόρεσε να κάνει το ίδιο με τον Πειρίθοντα, που έμεινε για πάντα στον Κάτω Κόσμο.

Λήκυθος με παράσταση του Θησέα και του Ηρακλή στον Άδη, Ζωγράφος του Αλκιμάχου, 470-460 π.Χ., αγγείο, Berlin State Museums (SMB) © Staatliche Museen zu Berlin, Antikensammlung / CC BY-SA 4.0