Εκάτη

Σύμφωνα με την πιο κοινή εκδοχή του μύθου, η Εκάτη ήταν κόρη του Πέρση και της Αστερίας. Άλλες εκδοχές θεωρούν πως ήταν κόρη του Δία και της Δήμητρας. Ήταν μια αρχαία θρακική θεότητα και Τιτάνας που έλαβε μερίδιο της γης, της θάλασσας και του ουρανού από τον ίδιο τον Δία. Ευνοούσε, ειδικότερα, βασιλιάδες, πολεμιστές, αθλητές, ψαράδες και ιππείς, αλλά φρόντιζε ως τροφός όλα τα ζωντανά πλάσματα. Τα δώρα της στους θνητούς περιλάμβαναν πλούτη, σοφία και νίκες, ενώ πρόσφερε απλόχερα την ευημερία στα κοπάδια βοοειδών. Οι ναυτικοί και οι κυνηγοί μπορούσαν να βασιστούν πάνω της για καλή τύχη. Στην Τιτανομαχία πήρε το μέρος των θεών του Ολύμπου και σκότωσε τον Κλυτίο. Οι εκτεταμένες δυνάμεις της και η κυριαρχία της σε μεγάλα τμήματα της γης και του ουρανού είχαν ως αποτέλεσμα την ταύτισή της με διάφορες θεότητες. Την μπέρδευαν με τη Δήμητρα, τη Ρέα, την Άρτεμη ή ακόμα και την Περσεφόνη ως θεά του φεγγαριού. Τα μυστήρια της γιορτάζονταν στη Σαμοθράκη και συνδέθηκε με τους Καβείρους και τους Κουρήτες. Στον Ομηρικό Ύμνο στη Δήμητρα, η λαμπροκρήδεμνη Εκάτη άκουσε την κραυγή της Κόρης από τη σπηλιά της, αλλά δεν κατάφερε να δει ποιος ήταν υπεύθυνος για την αρπαγή της. Δέκα μέρες αργότερα, συνάντησε τη Δήμητρα με έναν πυρσό στο χέρι και τη συνόδευσε στην αναζήτηση της Περσεφόνης. Όταν τελικά η Κόρη επέστρεψε από τον Κάτω Κόσμο, η Εκάτη έγινε η αγαπημένη σύντροφος και συνοδός της. Ως θεότητα του Κάτω Κόσμου, κυβερνά τις ψυχές των νεκρών και συνοδεύεται από τα σκυλιά της Στύγας. Σε μεταγενέστερες περιόδους, η Εκάτη απέκτησε μια τρομακτική φήμη ως θεότητα που έστελνε δαίμονες και φαντάσματα για να διδάξει στους μαθητές της όλα τα είδη μαγείας. Οι άνθρωποι πίστευαν ότι η Εκάτη ζούσε σε σταυροδρόμια, σε τάφους και κοντά σε τοποθεσίες όπου είχε χυθεί το αίμα δολοφονημένων ανθρώπων. Το αλύχτισμα των σκυλιών τη νύχτα ανήγγειλε την προσέγγισή της.

Λυχνία με τη μορφή προτομής της Εκάτης, 2ος-1ος αιώνας π.Χ., Boston Museum of Fine Arts © Boston Museum of Fine Arts

Υπάρχουν πολύ λίγες πληροφορίες για τον ρόλο της Εκάτης στη λατρεία της Ελευσίνας, αλλά εμφανίζεται συχνά στην ελευσινιακή εικονογραφία, συνήθως με τρία σώματα ή με πυρσό στα χέρια της.

Εκάταιον: Εκάτη σε τρεις μορφές (τρίσωμη) με Χάριτες, 2ος/1ος αιώνας π.Χ., γλυπτό, Kunsthistorisches Museum ©KHM-Museumsverband