Ο συνετός (πυκιμηδής) Τριπτόλεμος συγκαταλέγεται στους επιφανείς πρωταγωνιστές των μύθων που σχετίζονται με τα Ελευσίνια Μυστήρια. Είναι, όμως, και ένας από τους πιο μυστηριώδεις. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές εκδοχές για την καταγωγή του. Οι αρχαίοι συγγραφείς τον θεωρούν γιο του Κελεού (βασιλιά της Ελευσίνας) και της Μετάνειρας ή του Ωκεανού και της Γαίας. Στον Ομηρικό Ύμνο στη Δήμητρα, όπου διασώζονται πολλές πληροφορίες για το μυθικό παρελθόν της Ελευσίνας και τη γέννηση των Ελευσινίων Μυστηρίων, ο Τριπτόλεμος αναφέρεται απλώς ως τοπικός πρίγκιπας.

Μεγαλύτερη ομοφωνία υπάρχει ως προς τη συνεισφορά του στην ευδαιμονία της ανθρωπότητας. Η θεά Δήμητρα ήρθε στην Ελευσίνα αναζητώντας την κόρη της. Όταν αποκαλύφθηκε η πραγματική της ταυτότητα, δίδαξε στους ανθρώπους τη διαδικασία τέλεσης των Μυστηρίων. Και μετά ξεχώρισε τον Τριπτόλεμο για μία ιδιαίτερη αποστολή. Του αποκάλυψε το μυστικό της καλλιέργειας των δημητριακών και του έδωσε εντολή να διαδώσει αυτή τη γνώση στα πέρατα της οικουμένης. Η θεά του έδωσε επίσης ένα άρμα που το έσερναν δύο φτερωτοί δράκοι για να τον διευκολύνει στο απαιτητικό πρόγραμμα του ταξιδιού του.

Με τη βοήθεια του μαγικού οχήματος, ο Τριπτόλεμος σκόρπισε καρπούς στα άγονα χωράφια. Δεν ήταν εύκολο ταξίδι. Στη Σκυθία, ο βασιλιάς Λύγκος υποδέχτηκε τον πρίγκιπα με ανοιχτές αγκάλες αλλά σύντομα άρχισε να τον ζηλεύει για την ικανότητά του να προσφέρει τροφή στους ανθρώπους. Όταν ο Τριπτόλεμος έπεσε για ύπνο, ο βασιλιάς αποπειράθηκε να τον δολοφονήσει αλλά με την παρέμβαση της Δήμητρας ο επίδοξος φονιάς μεταμορφώθηκε σε λύγκα. Ο βασιλιάς των Γετών Χαρναβών, ήθελε να κρατήσει κοντά του τον πανίσχυρο ξένο και σκότωσε έναν από τους δράκους. Η Δήμητρα, βέβαια, δεν ανεχόταν τέτοιες παρεμβάσεις και πρόσφερε στον Τριπτόλεμο άμεσα έναν φρέσκο δράκο. Έστειλε επίσης τον Καρνάβο στον ουρανό τυλιγμένο σε ένα φίδι (ο σημερινός αστερισμός Οφιούχος).

Φαίνεται, πάντως, ότι οι μπελάδες κυνηγούσαν τον Τριπτόλεμο όποτε κοιμόταν. Όταν βρισκόταν στην Αχαΐα, ο Ανθείας, γιος του τοπικού ηγεμόνα Ευμήλου, αποφάσισε να οδηγήσει το άρμα ενώ ο ήρωας της Ελευσίνας κοιμόταν. Όπως και ο Φαέθων, ο Ανθείας δεν μπόρεσε να κουμαντάρει τους δράκους και γκρεμίστηκε στο κενό. Ο Τριπτόλεμος θρήνησε τον αδικοχαμένο νέο και βοήθησε τον Εύμηλο να ιδρύσει την πόλη της Ανθείας προς τιμή του.

 

Βιβλιογραφία

Evans, Nancy (2010). Civic Rites: Democracy and Religion in Ancient Athens. University of California Press: Berkeley.

Hard, Robin (2004). The Routledge Handbook of Greek Mythology. Routledge: London.

Jebb, Richard Claverhouse (2010). The Fragments of Sophocles. Cambridge University Press: Cambridge.

Jouanna, Jacques (2018). Sophocles: A Study of His Theater in Its Political and Social Context. Princeton University Press: Princeton.

Mikalson, Jon (2010). Ancient Greek Religion. John Wiley & Sons: Chichester.

Pàmias, Jordi (2017). Apollodoriana: Ancient Myths, New Crossroads. Walter de Gruyter: Berlin. 

Προέλευση τεκμηρίου: Rijksmuseum

Link τεκμηρίου: https://www.rijksmuseum.nl/nl/collectie/RP-P-OB-15.930