Ο Εύμολπος ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Χιόνης, κόρης της Ωρειθυίας, που ήταν κόρη του Ερεχθέα, βασιλιά της Αθήνας. Ο Βορέας, ο βόρειος άνεμος, μετέφερε την Ωρείθυια από την Αθήνα στη Θράκη. Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο, η Χιόνη γέννησε τον Εύμολπο εν αγνοία του Ποσειδώνα και πέταξε το νεογέννητο μωρό στη θάλασσα για να κρύψει το γεγονός. Ευτυχώς, ο Ποσειδώνας έσωσε τον Εύμολπο και τον έφερε στην Αιθιοπία, όπου τον εμπιστεύτηκε στη Βενθεσικύμη, την κόρη του  με την Αμφιτρίτη. Αυτή η μπερδεμένη ιστορία σημαίνει ότι ο Εύμολπος μπορεί να θεωρηθεί ταυτόχρονα Έλληνας, Θράκας και Αφρικανός. Όταν μεγάλωσε, ο Εύμολπος παντρεύτηκε μια από τις κόρες της Βενθεσικύμης, παρόλο που ήταν ερωτευμένος με άλλη κόρη. Όταν της επιτέθηκε με λάγνες διαθέσεις, εξορίστηκε και επέστρεψε στη Θράκη με τον Ιμμάραδο ή Ίσμαρο, τον γιο που είχε αποκτήσει με την Ωκεανίδα Δάειρα ή Δαίρα.

Η ικανότητα του Ευμόλπου να μπλέκεται σε άβολες κοινωνικές καταστάσεις εκδηλώθηκε και στη Θράκη. Για παράδειγμα, σχεδίασε να ανατρέψει τον βασιλιά Τεγύριο, του οποίου η κόρη είχε παντρευτεί τον Ιμμάραδο αλλά απέτυχε και αναγκάστηκε να καταφύγει στην Ελευσίνα. Ο Εύμολπος ήταν από τους πρώτους Ελευσίνιους που έμαθαν τα μυστικά των Μυστηρίων και έγινε ο πρώτος ιερέας της Δήμητρας. Φαίνεται ότι είχε ταλέντο σε αυτόν τον τομέα αφού το όνομά του σημαίνει «αυτός που τραγουδάει και χορεύει καλά». Οι απόγονοί του έγιναν γνωστοί ως Ευμολπίδες και από το γένος τους προερχόταν πάντοτε ο ιεροφάντης, ο αρχιερέας των Ελευσινίων Μυστηρίων.

Όταν πέθανε ο Ιμμάραδος, ο βασιλιάς Τεγύριος κάλεσε τον Εύμολπο πίσω στη Θράκη. Ο Εύμολπος κληρονόμησε το βασίλειο και κυβέρνησε τους Θράκες, ώσπου έλαβε έκκληση για βοήθεια από τους Ελευσίνιους. Οι πρώην συμπατριώτες του βρίσκονταν σε πόλεμο με την Αθήνα και χρειάζονταν κάθε βοήθεια μπορούσαν να εξασφαλίσουν. Οι παραδόσεις για τη σύγκρουση της Ελευσίνας με την Αθήνα είναι συγκεχυμένες και διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, οι Αθηναίοι επικράτησαν και σκότωσαν τον Εύμολπο και τους δύο γιους του, τον Φόρβα και τον Ιμμάραδο. Σύμφωνα με τον Παυσανία, η μάχη στοίχισε τη ζωή του βασιλιά της Αθήνας Ερεχθέα και του Ιμμάραδου. Στην ειρήνη που ακολούθησε, η Αθήνα προσάρτησε την Ελευσίνα αλλά οι απόγονοι του Εύμολπου διατήρησαν το δικαίωμα να οργανώνουν τα Μυστήρια και να εκλέγουν τον αρχιερέα. Η τρίτη εκδοχή αυτών των γεγονότων υποστηρίζει ότι ο Ερεχθέας σκότωσε τον Εύμολπο αλλά στη συνέχεια σκοτώθηκε ο ίδιος όταν ο Δίας τον χτύπησε με κεραυνό για να ικανοποιήσει τον Ποσειδώνα για τον χαμό του γιου του (ή ο Ποσειδώνας σκότωσε ο ίδιος τον Ερεχθέα κάνοντας τη γη να ανοίξει και να τον καταπιεί). Ο Λατίνος συγγραφέας Υγίνος σημειώνει ότι ο Εύμολπος ήρθε στην Αττική με μια ομάδα Θρακών για να εκδικηθεί την ήττα του πατέρα του, Ποσειδώνα, στη διαμάχη με την Αθηνά για την ονομασία της Αθήνας.

Τόσο οι Ελευσίνιοι όσο και οι Αθηναίοι έδειχναν τον υποτιθέμενο τάφο του Ευμόλπου στις πόλεις τους. Με τον καιρό, το όνομά του συνδέθηκε με πολλές παραδόσεις και μυθικά επεισόδια. Για παράδειγμα, επειδή ήταν εξαιρετικός μουσικός που μπορούσε να παίξει αυλό και λύρα, εικαζόταν ότι δίδαξε στον Ηρακλή τη μουσική και τον μύησε στα Ελευσίνια Μυστήρια. Οργάνωσε επίσης την κάθαρσή του από το μίασμα για τη δολοφονία των Κενταύρων. Μια άλλη παράδοση ισχυριζόταν ότι ο μικρότερος γιος του Εύμολπου, ο Κήρυξ, έγινε ο ιδρυτής του γένους των Κηρύκων. Στον Εύμολπο αποδόθηκε επίσης η ανακάλυψη της καλλιέργειας της αμπέλου και άλλων οπωροφόρων δέντρων. Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, ο Εύμολπος ήταν ο πατέρας του Μουσαίου, του θρυλικού φιλοσόφου, ιστορικού, προφήτη, ιερέα, ποιητή και μουσικού. 

 

Βιβλιογραφία

Αλεξοπούλου-Μπαγιά, Πόλλυ. Ιστορία της Ελευσίνας: Από την Προϊστορική μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο, Ελευσίνα: Δήμος Ελευσίνας, 2005.

Cashford, Jules και Richardson, Nicholas. The Homeric Hymns, London: Penguin, 2003.

Crudden, Michael. The Homeric Hymns, Oxford: Oxford University Press, 2008.

Foley, Helene. The Homeric Hymn to Demeter: Translation, Commentary, and Interpretive Essays, Princeton: Princeton University Press, 2013.

Μυλωνάς, Γεώργιος. Ελευσίς και Ελευσίνια Μυστήρια, Αθήνα: Κυκεών tales, 2009.

 

Εικόνες

1η εικόνα: Βρετανικό Μουσείο // Philip Spruyt (1742-1801): Η αρπαγή της Ωρειθυίας.

2η εικόνα: Βρετανικό Μουσείο // Αγνώστου (περ. 525-515 π.Χ.): Μάχη οπλιτών.

3η εικόνα: Βρετανικό Μουσείο // Rohde Hawkins (1844): Αθήνα και Ελευσίνα.

4η εικόνα: Μουσείο του Λούβρου // Nicolas Poussin (περ. 1640): Ο Εύμολπος διδάσκει τη λύρα στον Ηρακλή.