Ο εορτασμός των Μεγάλων Μυστηρίων ξεκινούσε τη 14η Βοηδρομιώνος με την επίσημη μεταφορά των ιερών αντικειμένων της λατρείας από την Ελευσίνα στην Αθήνα. Τα αντικείμενα φυλάσσονταν στο Ανάκτορο, το οποίο βρισκόταν στην καρδιά του Τελεστηρίου στο ιερό της Δήμητρας. Καθώς απαγορευόταν η έκθεσή τους στο βλέμμα των αμύητων, οι ιερείς της θεάς τα έκλειναν σε κίστες διακοσμημένες με κόκκινες ταινίες. Οι κίστες ήταν κυλινδρικά δοχεία με εφαρμοστά καλύμματα. Ο ακριβής αριθμός των δοχείων που απαιτούσε η μεταφορά των ιερών αντικειμένων δεν είναι γνωστός, φαίνεται όμως πως ήταν αρκετά.
Η πομπή, που θα οδηγούσε τα ιερά αντικείμενα στο εν άστει Ελευσίνιο, στους πρόποδες της Ακρόπολης, σχηματιζόταν έξω από τον ιερό περίβολο του ιερού, όπου γίνονταν οι προκαταρκτικές θυσίες (προθύματα). Αρχικά, οι ιερείς και οι ιέρειες μετέφεραν τις κίστες πεζή ενώ σε μεταγενέστερα χρόνια οι ιέρειες χρησιμοποιούσαν άμαξες τουλάχιστον για ένα τμήμα της διαδρομής. Στη γέφυρα των Ρειτών και στο ιερό της Ηχούς, όπου βρισκόταν το παραδοσιακό σύνορο ανάμεσα στην Ελευσίνα και την Αθήνα, η πομπή συναντούσε ένοπλο άγημα Αθηναίων εφήβων, που τη συνόδευαν μέχρι την πόλη. Στα ρωμαϊκά χρόνια επήλθε μία τροποποίηση στην οργάνωση της πομπής, καθώς το άγημα των εφήβων έφτανε στην Ελευσίνα τη 13η Βοηδρομιώνος και συνόδευε τα ιερά αντικείμενα της Δήμητρας από την αρχή της πορείας. Οι έφηβοι φορούσαν παραδοσιακά μαύρες χλαμύδες, σε ανάμνηση ενός πανάρχαιου φονικού. Ο Κοπρέας ήταν κήρυκας του Ευρυσθέα και έφερνε την είδηση όποτε ο Ηρακλής ολοκλήρωνε κάποιον από τους άθλους του. Μετά τον θάνατο του μυθικού ήρωα, οι απόγονοί του κατέφυγαν στην Αθήνα αλλά ο Ευρυσθέας έστειλε τον αγαπημένο του κήρυκα για να απαιτήσει την εκδίωξή τους. Ο Κοπρέας μίλησε με τόση αλαζονεία και αυθάδεια ώστε οι Αθηναίοι να τον σκοτώσουν σε παροξυσμό οργής, αν και ως κήρυκας ήταν πρόσωπο απαραβίαστο. Ο Ηρώδης ο Αττικός θεώρησε, προφανώς, πως οι Αθηναίοι είχαν εξιλεωθεί για το μεγάλο κρίμα και πρόσφερε στους εφήβους λευκές χλαμύδες.
Πυρά Β και Γ. Αμφίγραφοι μελανόμορφοι πίνακες [πολεμιστές], Κωνσταντίνα Κόκκου-Βυριδή, φωτογραφία, Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία © Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία
Η πομπή σταματούσε, ακόμα μια φορά, στην Ιερά Συκή, ένα προάστιο της Αθήνας που ανήκε στον δήμο των Λακιαδών. Σύμφωνα με την παράδοση, εδώ είχε σταματήσει και η Δήμητρα, κατά την περιπλάνησή της σε αναζήτηση της Περσεφόνης, και είχε δεχτεί τη φιλοξενία του ήρωα Φυτάλου, στον οποίο δώρισε τη συκιά. Εδώ υποδέχονταν τα ιερά ο λαός της Αθήνας με επικεφαλής τους ιερείς και τους άρχοντες για να τα συνοδεύσουν στην πόλη. Η πομπή κατέληγε στο εν άστει Ελευσίνιο, όπου γινόταν η απόθεση των κιστών, ενώ ο Φαιδυντής της Ελευσίνας ανέβαινε στην Ακρόπολη για να ανακοινώσει την άφιξη της Δήμητρας στην ιέρεια της Αθηνάς.
Τοπογραφικό σχέδιο της περιοχής Ελευσινίου - Αρείου Πάγου, Άλκηστις Χωρέμη-Σπετσιέρη, χαρακτικό, Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία © Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία
Βιβλιογραφία
Αλεξοπούλου-Μπαγιά, Πόλλυ. Ιστορία της Ελευσίνας: Από την Προϊστορική μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο, Ελευσίνα: Δήμος Ελευσίνας, 2005.
Μυλωνάς, Γεώργιος. Ελευσίς και Ελευσίνια Μυστήρια, Αθήνα: Κυκεών tales, 2009.
Wright, Dudley. The Eleusinian Mysteries and Rites, London: Theosophical Publishing House, 1919.
