Ο Ιακχαγωγός ανήκει στα βοηθητικά αξιώματα της ελευσινιακής λατρείας. Η βασική του αποστολή ήταν να συνοδεύσει τον θεό Ίακχο στην Ελευσίνα. Το άγαλμα του θεού φυλασσόταν σε ιερό που βρισκόταν κοντά στο Δίπυλο, την κύρια πύλη εισόδου στην πόλη της Αθήνας. Το πρωί της 19ης Βοηδρομιώνος, οι ιερείς της Δήμητρας περνούσαν από το Ιακχείο με τα ιερά της θεάς και έπαιρναν το ξόανο του Ιάκχου για να το τοποθετήσουν σε άμαξα στην κεφαλή της μεγάλης πομπής προς την Ελευσίνα. Ο θεός αποτελούσε προσωποποίηση της μυστηριακής κραυγής της πομπής και ταυτίστηκε αργότερα με τον Διόνυσο. Απεικονιζόταν να κρατά δάδα και συμμετείχε στην πομπή στεφανωμένος με μυρτιά.
Η Δήμητρα καθισμένη σε βωμό(;) με σκήπτρο, η Περσεφόνη με δάδες, ο Ηρακλής, ο Ιάκχος με δάδες, 400-300 π.Χ., αγγείο, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο © ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ/ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ
Ο Ιακχαγωγός θα μετέφερε ή θα συνόδευε το άγαλμα. Το αξίωμα ήταν ισόβιο και ο κάτοχός του μάλλον προερχόταν από το γένος των Ευμολπιδών. Γνωρίζουμε το όνομα μόνο ενός Ιακχαγωγού, του Διονυσίου από τον δήμο Μαραθώνος, οπότε φαίνεται πως δεν ήταν απαραίτητο να είναι Ελευσίνιος. Ανάμεσα στις τιμές που απολάμβανε συμπεριλαμβάνεται η προεδρία (τιμητική θέση) στο θέατρο.
Η Δήμητρα και η Κόρη με τον Ιάκχο, γλυπτό, Harvard Art Museums © President and Fellows of Harvard College
Ο Δαειρίτης και η ιέρεια δαειρίτις πρέπει να ήταν σχετικά χαμηλά στην κλίμακα των αξιωμάτων της ελευσινιακής λατρείας διότι αναφέρονται ελάχιστα και δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο πώς σχετίζονται με τα Μεγάλα Μυστήρια. Ο Παυσανίας αναφέρει τη Δάειρα ως κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος, σύζυγο του Ερμή και μητέρα του επώνυμου ήρωα Ελευσίνου. Κανένα ίχνος της λατρείας της δεν βρέθηκε στις ανασκαφές στην Ελευσίνα και φαίνεται ότι ούτε οι αρχαίοι γνώριζαν πολλά γι΄ αυτήν. Οι πηγές προκαλούν τρομερή σύγχυση ως προς τον ρόλο της θεάς καθώς τη θεωρούν συνώνυμη με την Περσεφόνη (Αισχύλος) ή τροφό ή αδερφή του Πλούτωνα και δεσμοφύλακα της Κόρης κατά την παραμονή της στον Κάτω Κόσμο. Υπάρχουν και αναφορές σχετικά με την έχθρα της προς τη Δήμητρα, με αποτέλεσμα οι ιέρειες της θεάς της γεωργίας να μην λαμβάνουν μέρος στις θυσίες προς τιμήν της Δαείρας και να μην γεύονται από τα θύματα.
Βιβλιογραφία
Αλεξοπούλου-Μπαγιά, Πόλλυ. Ιστορία της Ελευσίνας: Από την Προϊστορική μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο, Ελευσίνα: Δήμος Ελευσίνας, 2005.
Γούδης, Δημήτριος. Τα Μυστήρια της Ελευσίνος, Αθήνα: Τυπογραφείο Π. Δ. Κυριακού, 1935.
Μυλωνάς, Γεώργιος. Ελευσίς και Ελευσίνια Μυστήρια, Αθήνα: Κυκεών tales, 2009.
Clinton, Kevin. The Sacred Officials of the Eleusinian Mysteries, Philadelphia: The American Philosophical Society, 1974.
