myEleusis Loading
my eleusis
my eleusis

Δημοφώντας

Ο Δημοφών ήταν το μικρότερο παιδί του βασιλιά Κελεού της Ελευσίνας και της Μετάνειρας. Είχε έναν αδελφό (τον Τριπτόλεμο) και τέσσερις αδελφές (την Καλλιδίκη, την Κλεισιδίκη, την Καλλιθόη, και τη Δημώ). Είναι μια περίεργη μορφή που δεν εμφανίζεται στις επιγραφές ή τα έργα τέχνης από την Ελευσίνα, αλλά παίζει καθοριστικό ρόλο στον Ομηρικό Ύμνο στη Δήμητρα. Όταν η θεά ήρθε στην Ελευσίνα, η Μετάνειρα …

Μετάβαση στο άρθρο

Δημοφώντας

Ο Δημοφών ήταν το μικρότερο παιδί του βασιλιά Κελεού της Ελευσίνας και της Μετάνειρας. Είχε έναν αδελφό (τον Τριπτόλεμο) και τέσσερις αδελφές (την Καλλιδίκη, την Κλεισιδίκη, την Καλλιθόη, και τη Δημώ). Είναι μια περίεργη μορφή που δεν εμφανίζεται στις επιγραφές ή τα έργα τέχνης από την Ελευσίνα, αλλά παίζει καθοριστικό ρόλο στον Ομηρικό Ύμνο στη Δήμητρα. Όταν η θεά ήρθε στην Ελευσίνα, η Μετάνειρα την κάλεσε στο παλάτι ως τροφό του νεαρού πρίγκιπα. Η θεϊκή φροντίδα έκανε θαύματα. Ο Δημοφών μεγάλωνε χωρίς να τρώει σιτηρά ή να θηλάζει γάλα από το στήθος της τροφού του. Η Δήμητρα τον έχριζε με αμβροσία «γλυκά φυσώντας τον καθώς τον κράταγε στην αγκαλιά της». Τη νύχτα τον έθαβε στις φλογες σαν «κούτσουρο που σιγοκαίει» για να εξαγνίσει τη θνητή φύση του. Οι γονείς του αγνοούσαν εντελώς αυτό το τελετουργικό, αλλά απορούσαν για τη θαυματουργή ανάπτυξη και την εμφάνισή του που έμοιαζε θεϊκή. Παραδόξως, ο Ύμνος δεν αποκαλύπτει τον λόγο για την απόφαση της Δήμητρας να κάνει τον Δημοφώντα αθάνατο.

Ένα βράδυ, η βασίλισσα Μετάνειρα άφησε τον ευώδη θάλαμό της και προσπάθησε να κατασκοπεύσει την μυστηριώδη τροφό. Όταν είδε τη Δήμητρα να βυθίζει το παιδί μέσα σε τρανή φωτιά, χτύπησε τους μηρούς της και έσκουξε τρομαγμένη. Η θεά ήταν έξαλλη με την απρόσεκτη γυναίκα που διέκοψε το τελετουργικό. Απομάκρυνε τον Δημοφώντα από τη φωτιά και τον ακούμπησε στο δάπεδο. Κατηγόρησε τη Μετάνειρα ότι δεν μπορούσε να αναγνωρίσει τη διαφορά μεταξύ της μελλοντικής καλής και κακής τύχης. Μέσα στην απροσεξία της, καταδίκασε το μικρό της αγόρι σε θάνατο και όλεθρο παρά στην αγέραστη αθανασία που θα του είχε προσφέρει η Δήμητρα. Η Μετάνειρα έμεινε άφωνη, αλλά ο Δημοφώντας άρχισε να κλαίει. Οι αδερφές του ήρθαν να τον σώσουν. Τον σήκωσαν και προσπάθησαν να τον παρηγορήσουν, αλλά όλα ήταν μάταια γιατί «τον βάσταγαν αδέξιες τροφοί και παραμάνες».

Δήμητρα και Δημοφών, Louis Petit, περ. 1844 - 1861, χαρακτικό, The New York Public Library © The Miriam and Ira D. Wallach Division of Art, Prints and Photographs: Picture Collection, The New York Public Library

 

Υπάρχει κάποια αμφιθυμία ως προς την τελική μοίρα του Δημοφώντα. Σε ορισμένες εκδοχές του μύθου, το παιδί χάθηκε εκείνο το βράδυ στη φωτιά. Άλλες ιστορίες υποστηρίζουν ότι η Δήμητρα επέτρεψε στον Δημοφώντα να ενηλικιωθεί. Σε κάθε περίπτωση, αφού η αθανασία αποκλειόταν, ο Δημοφών τελικά πέθανε. Αλλά η Δήμητρα κράτησε την υπόσχεση που είχε δώσει εκείνη τη μοιραία νύχτα και του έδωσε αθάνατη τιμή. Κάθε χρόνο, την κατάλληλη εποχή, οι γιοι των Ελευσινίων έκαναν «έναν πόλεμο, μια τρομερή μάχη μεταξύ τους». Αυτή η ημιαθλητική γιορτή ονομαζόταν βαλλητὺς και στόχευε στην αντιστάθμιση της απώλειας του Δημοφώντα. Δεδομένου ότι η Δήμητρα δεν κατάφερε να κάνει τον πρίγκιπα αθάνατο, προσπάθησε να μετριάσει τις συνέπειες του θανάτου με άλλον τρόπο. Έτσι ο Δημοφώντας κέρδισε λατρεία ήρωα και έγινε ένας συμβολικός πρώτος μύστης που είχε γαλουχηθεί στο στήθος της θεάς.

 

amea