Ο Δίας είναι ο σπουδαιότερος αρχαίος Έλληνας θεός, βασιλιάς θεών και ανθρώπων, κύριος του ουρανού, του νόμου, της τάξης, της μοίρας και προστάτης των βασιλιάδων. Τα γένια, ο κεραυνός και ο αετός αποτελούν πασίγνωστα σύμβολά του. Έχει όμως και μια σκοτεινή πλευρά, η οποία είναι εμφανής στον ρόλο του στην ιστορία της Δήμητρας και της Περσεφόνης. Δεδομένου ότι ο Δίας εξουσίαζε όλη την πλάση και γνώριζε τα πάντα (δεν είναι τυχαίο πως ένα από τα επίθετά του ήταν «παντόπτης»), φαίνεται απίθανο ο Άδης, ο αδελφός του, να μπορούσε να αρπάξει την Περσεφόνη χωρίς να το γνωρίζει ο ίδιος. Ο Δίας, όχι μόνο γνώριζε τι επρόκειτο να συμβεί, αλλά έδωσε και την ευλογία του.

Σύμφωνα με τον επικό ποιητή Ησίοδο, η Περσεφόνη ήταν κόρη του Δία και της Δήμητρας. Οι Ορφικοί πρόσθεσαν ότι το ζευγάρι ζευγάρωσε με τη μορφή φιδιών. Η ομορφιά της Δήμητρας πρέπει να είχε ενθουσιάσει τον βασιλιά των θεών: «Αγάπησα τη ρήγισσα τη Δήμητρα την ομορφομαλλούσα» αποκαλύπτει στην Ιλιάδα του Ομήρου. Αυτά τα συναισθήματα, ωστόσο, δεν τον εμπόδισαν να επιτρέψει στον αδερφό του να βιάσει την κόρη του. Βρίσκει την κατάλληλη στιγμή, όταν η Δήμητρα δεν κοιτάζει, και επιτρέπει στον Άδη να απαγάγει την Περσεφόνη. 

Δεν υπάρχουν μάρτυρες (οι Ωκεανίδες φαίνονται ανίκανες να συνεισφέρουν στην υπόθεση, παρόλο που ήταν με την Περσεφόνη όταν συνέβη το τρομερό γεγονός), έτσι η Δήμητρα φαίνεται εντελώς χαμένη και μάταια ψάχνει ολόκληρο τον κόσμο. Ο Δίας παραμένει σιωπηλός σε όλη αυτή τη δοκιμασία. Η Περσεφόνη τον κάλεσε με κραυγές καθώς την έπαιρνε ο Άδης, αλλά εκείνος προτίμησε να μείνει καθισμένος μακριά από τους θεούς, ολομόναχος στον ναό του, απολαμβάνοντας τις όμορφες θυσίες που του πρόσφεραν οι θνητοί εκείνη τη στιγμή.

Για πολλούς μήνες, καθώς η Δήμητρα έψαχνε την κόρη της, ο Δίας αρνείται να παρέμβει. Αλλά όταν η θεά της γεωργίας προκαλεί σκληρή πείνα σε όλους τους θνητούς και εμποδίζει τη γη να αφήσει τους σπόρους να βλαστήσουν, ο υπέρτατος θεός αναγκάζεται να δώσει προσοχή στα τεκταινόμενα. Η έλλειψη κρέατος από τις θυσίες απειλεί όλους τους θεούς με την απώλεια των τιμών που θεωρούν πως δικαιούνται. Ο Δίας στέλνει την Ίριδα ως αγγελιοφόρο να καλέσει τη Δήμητρα στον Όλυμπο. Εκείνη αρνείται. Ένας ένας οι θεοί κατεβαίνουν στην Ελευσίνα και προσκαλούν τη θεά να συμμετάσχει στις συναθροίσεις τους και να απελευθερώσει τις γενναιόδωρες δυνάμεις της γης. 

Ωστόσο, ο θυμός της Δήμητρας δεν μπορεί να κατευναστεί και οι ευωδιαστές αίθουσες του Ολύμπου δεν σημαίνουν τίποτα γι' αυτήν. Ο Δίας αναγκάζεται τελικά να δράσει. Στέλνει τον Ερμή, τον αγγελιοφόρο των θεών, στον Άδη και διατάζει τον αδελφό του να επιτρέψει στην Περσεφόνη να επιστρέψει στη μητέρα της. Ο άρχοντας του Κάτω Κόσμου δεν έχει άλλη επιλογή από το να υπακούσει. Η Κόρη φτάνει στην Ελευσίνα και ενώνεται με τη μητέρα της. Και τότε ο Δίας αποκαλύπτει την τελευταία ανατροπή σε αυτή την υπερφυσική πλοκή. Σε μια υπέρτατη πράξη διατήρησης των θεϊκών ισορροπιών αποφασίζει ότι η κόρη του θα πρέπει να περνά το ένα τρίτο μέρος του έτους στο σκοτεινό βασίλειο του Άδη και τα υπόλοιπα δύο τρίτα συντροφιά με τη μητέρα της και τους άλλους αθανάτους.

 

Βιβλιογραφία

Αλεξοπούλου-Μπαγιά, Πόλλυ. Ιστορία της Ελευσίνας: Από την Προϊστορική μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο, Ελευσίνα: Δήμος Ελευσίνας, 2005.

Cashford, Jules και Richardson, Nicholas. The Homeric Hymns, London: Penguin, 2003.

Crudden, Michael. The Homeric Hymns, Oxford: Oxford University Press, 2008.

Foley, Helene. The Homeric Hymn to Demeter: Translation, Commentary, and Interpretive Essays, Princeton: Princeton University Press, 2013.

Μυλωνάς, Γεώργιος. Ελευσίς και Ελευσίνια Μυστήρια, Αθήνα: Κυκεών tales, 2009.

 

Εικόνες

1η & τελευταία εικόνα: Boston Museum of Fine Arts, Antoine-François Callet (1777): Η Δήμητρα παρακαλεί τον Δία να της δώσει τον κεραυνό μετά την αρπαγή της Περσεφόνης

2η εικόνα: Βρετανικό Μουσείο, Michiel Coxie (1514-1592): Ο Δίας, με τη μορφή φιδιού, ενώνεται με την Περσεφόνη

3η εικόνα: The Metropolitan Museum, Ομάδα του B.M. F 308 (περ. 340–330 π.Χ.): Η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη παρουσία του Διός και της Αφροδίτης

4η εικόνα: Victoria and Albert Museum, Jan de Bisschop (περ. 1628-1671): Ο Δίας ένθρονος

5η εικόνα: École nationale supérieure des Beaux-arts de Paris, Antoine-François Callet (1777): Δίας και Δήμητρα