Τα Μεγάλα Μυστήρια ήταν ανοικτά σε άνδρες και γυναίκες, ελεύθερους και δούλους, αρκεί να τηρούσαν τις βασικές προϋποθέσεις αγνότητας και δυνατότητας κατανόησης του περιεχομένου τους. Οι Αθηναίοι, ωστόσο, ήταν πεπεισμένοι πως ανάμεσά τους υπήρχαν και θεοί, που επιθυμούσαν να μυηθούν. Λαμπρό παράδειγμα ήταν ο θεραπευτής θεός Ασκληπιός, που ξεκίνησε το 421 π.Χ. από το ιερό του στην Επίδαυρο για να μυηθεί στα Μυστήρια. Έφτασε στην Αθήνα με καθυστέρηση, όταν είχε ολοκληρωθεί ο καθαρμός στη θάλασσα και η μεγάλη θυσία. Παρόλα αυτά, οι ιερείς έδωσαν την άδεια στον θεό να συμμετάσχει στην πομπή και επανέλαβαν τις τελετουργίες ώστε να μπορέσει ο Ασκληπιός να μυηθεί σωστά στα Μεγάλα Μυστήρια. Έκτοτε η 18η Βοηδρομιώνος έμεινε γνωστή ως Επιδαύρεια και αξιοποιήθηκε για να προετοιμάζονται όσοι είχαν φτάσει καθυστερημένοι στον εορτασμό. Πρόκειται για νέο στοιχείο της εορτής και, ως εκ τούτου, τελούσε υπό την εποπτεία του Επωνύμου Άρχοντος και όχι του Άρχοντος Βασιλέως, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τις θρησκευτικές τελετές προγονικής προέλευσης. Αντιθέτως, ο Επώνυμος Άρχων είχε την επιμέλεια εκείνων των τελετουργιών που προστίθενται με το πέρασμα του χρόνου. Αξίζει να σημειωθεί πως επειδή δεν υπήρχε ναός του Ασκληπιού όταν εκείνος έφτασε για πρώτη φορά στην Αθήνα, ο θεός φιλοξενήθηκε στο εν άστει Ελευσίνιο.

Άγαλμα του Ασκληπιού του 4ου αι. π.Χ., Μανώλης Βερνάρδος, φωτογραφία, Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία © Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία

Ανάγλυφο Αθηναίων γιατρών σε μορφή ιερού: Ασκληπιείο, γλυπτό, Wellcome Collection © Wellcome Collection

Βιβλιογραφία

Αλεξοπούλου-Μπαγιά, Πόλλυ. Ιστορία της Ελευσίνας: Από την Προϊστορική μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο, Ελευσίνα: Δήμος Ελευσίνας, 2005.

Μυλωνάς, Γεώργιος. Ελευσίς και Ελευσίνια Μυστήρια, Αθήνα: Κυκεών tales, 2009.

Wright, Dudley. The Eleusinian Mysteries and Rites, London: Theosophical Publishing House, 1919.