Σύμφωνα με τους Ορφικούς, ο Τριπτόλεμος ήταν γιος του Δυσαύλη και της Βαυβώς και αδελφός του Ευβουλέως. Ήταν βοσκός και, μαζί με τον αδερφό του, έδωσαν στη Δήμητρα πληροφορίες για την αρπαγή της κόρης της από τον Άδη, αφού είδαν τα γουρούνια τους να πέφτουν στο χάσμα που άνοιξε όταν εμφανίστηκε ο θεός του Κάτω Κόσμου. Σε αντάλλαγμα για αυτές τις πληροφορίες, έλαβαν ως δώρο το μυστικό της γεωργίας από τη Δήμητρα. Το όνομα του Τριπτόλεμου είναι τόσο μυστηριώδες όσο και η καταγωγή του, αλλά σύμφωνα με τις πιο δημοφιλείς ερμηνείες σημαίνει είτε «Αυτός που έχει οργωθεί τρεις φορές» ή «Αυτός που έχει σπαρθεί τρεις φορές». Ως εκ τούτου, κάθε ποιητής και κάθε παράδοση είχαν την ελευθερία να υποστηρίξουν ότι είχαν φέρει στον κόσμο τον Τριπτόλεμο. Η πιο σημαντική συνεισφορά των Ορφικών στην ιστορία του Τριπτόλεμου και τη σύνδεσή του με τα Ελευσίνια Μυστήρια μπορεί να είναι η δημιουργία του μύθου της αποστολής με την οποία δίδαξε στους Έλληνες και στην ανθρωπότητα την τέχνη της καλλιέργειας των δημητριακών. Ο Ομηρικός Ύμνος στη Δήμητρα δεν αναφέρει αυτή την ιστορία. Ο Ονομάκριτος, ορφικός ποιητής στον κύκλο του Αθηναίου τυράννου Πεισίστρατου (περίπου 600-527 π.Χ.), συνέθεσε ποιήματα και χρησμούς για τον Τριπτόλεμο με αναφορές στους «πολλούς ανθρώπους που έλαβαν το καλαμπόκι [από αυτόν]». Ως εκ τούτου, φαίνεται πιθανό ότι κάποια στιγμή τον έκτο αιώνα π.Χ., οι Ορφικοί συνέβαλαν σε μια σημαντική επανερμηνεία της ελευσινιακής λατρείας. Ήταν άλλωστε μια εποχή αυξανόμενου ενδιαφέροντος των Αθηναίων για τα Μυστήρια και σηματοδοτεί την πρώτη εμφάνιση του Τριπτόλεμου στην αθηναϊκή τέχνη.

Δήμητρα και Τριπτόλεμος, Ζωγράφος του Βερολίνου, περ. 490 π.Χ., αγγείο, Badisches Landesmuseum, Karlsruhe © Badisches Landesmuseum

Στάμνος [Α]. Η αναχώρηση του Τριπτόλεμου, Ζωγράφος του Τριπτόλεμου, περ. 480 π.Χ., αγγείο, Musée du Louvre © 1993 RMN-Grand Palais (musée du Louvre) / Hervé Lewandowski