Κάποτε ένας νεαρός άνδρας ονειρεύτηκε τη μύησή του στα Μυστήρια. Είχε την ευτυχία να βρεθεί μέσα στο Τελεστήριο και να δει τα δρώμενα αλλά για κάποιο λόγο δεν άκουσε καθαρά τα λόγια του Ιεροφάντη. Όταν ξύπνησε και αφηγήθηκε το όνειρο, οι άνθρωποι που άκουσαν την περιγραφή συμφώνησαν πως ο άνδρας δεν μπορούσε να θεωρηθεί μυημένος. Αυτή η ιστορία, που διασώζει κάποιος Σώπατρος, αποδεικνύει τη σημασία των λεγομένων αλλά οι πληροφορίες που διαθέτουμε για τη συγκεκριμένη πλευρά της τελετής είναι ελάχιστες. Τα λεγόμενα δεν ήταν κηρύγματα ή διαλέξεις αλλά σύντομα σχόλια και εξηγήσεις που συνόδευαν τα δρώμενα. Η ανάγκη να κατανοούν οι μύστες τα λόγια του Ιεροφάντη καθόρισε και την εισαγωγή του κανόνα πως μόνο όσοι μιλούσαν ελληνικά μπορούσαν να συμμετέχουν στα Μυστήρια. Η άποψη πως τα λεγόμενα περιλάμβαναν οδηγίες που θα βοηθούσαν τους μύστες κατά τη μετάβαση και (αιώνια) παραμονή στον Κάτω Κόσμο (σε αναλογία με το Βιβλίο των Νεκρών στην αρχαία Αίγυπτο) δεν φαίνεται να ευσταθεί.

Βιβλιογραφία

Αλεξοπούλου-Μπαγιά, Πόλλυ. Ιστορία της Ελευσίνας: Από την Προϊστορική μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο, Ελευσίνα: Δήμος Ελευσίνας, 2005.

Clinton, Kevin. “Epiphany in the Eleusinian Mysteries”, Illinois Classical Studies, 29 (2004), σελ. 85-109.

Μυλωνάς, Γεώργιος. Ελευσίς και Ελευσίνια Μυστήρια, Αθήνα: Κυκεών tales, 2009.

Παπαγγελή, Καλλιόπη. Ελευσίνα: ο αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο, Αθήνα: Όμιλος Λάτση, 2002.