Τα Ελευσίνια Μυστήρια έφτασαν στο απόγειο της φήμης και της δόξας τους στη Ρωμαϊκή περίοδο. Οι ρωμαϊκές λεγεώνες παρείχαν ειρήνη και ασφάλεια, οι ρωμαϊκοί δρόμοι συνέδεαν τις μακρινές γωνιές της αυτοκρατορίας και το ρωμαϊκό εμπόριο διευκόλυνε την ανταλλαγή αγαθών και την αλληλεπίδραση ανθρώπων από τα πέρατα της οικουμένης. Λίγο πριν από το 19 π.Χ., ενώ ο αυτοκράτορας Αύγουστος βρισκόταν στην Αθήνα, ο Ινδός βασιλιάς Πώρος του έστειλε πρεσβεία. Οι πρεσβευτές ταξίδεψαν από το βασίλειο της Πάντια (Pandya) στη νότια Ινδία στην Ελλάδα με διπλωματική επιστολή στα ελληνικά. Ο Αύγουστος και η σύζυγός του Λιβία βρίσκονταν στην Αθήνα για να παραστούν σε τελετή μύησης στα Ελευσίνια Μυστήρια. Δεν ήταν η κατάλληλη εποχή, αλλά οι κανόνες μπορούσαν να ερμηνευτούν ποικιλοτρόπως όταν πρόκειται για έναν αυτοκράτορα στο απόγειο της δύναμής του. Μεταξύ των μελών της ινδικής αντιπροσωπείας ήταν ένας γυμνοσοφιστής που ονομαζόταν Ζαρμανοχηγάς ή Ζαρμάρος.

Το όνομα του γυμνοσοφιστή μπορεί να αντιπροσωπεύει το σανσκριτικό S'ramanacharyat που σημαίνει «πνευματικός δάσκαλος» ή «αρχηγός κοινότητας μοναχών». Ο Ζαρμανοχηγάς παρευρέθηκε στην τελετή μύησης, αλλά αποφάσισε ότι δεν μπορούσε να περιμένει για τον φυσικό θάνατό του. Μπροστά σε αμέτρητους θεατές, ο Ζαρμανοχηγάς πήδηξε γελώντας στις φλόγες. Είχε αλειφθεί με λάδι και οι φλόγες δεν άργησαν να καταπιούν το σώμα του. Ο Ρωμαίος ιστορικός Δίων Κάσσιος δεν ήταν σίγουρος αν αυτή η πράξη προήλθε από την επιθυμία του Ζαρμανοχηγά να αποκτήσει φήμη ή επειδή ήθελε να δείξει έμπρακτα τις φιλοσοφικές του πεποιθήσεις του στον Ρωμαίο αυτοκράτορα. Είναι πιθανό ότι επιδίωξε να επιτύχει το τζαϊνιστικό ιδεώδες της ελευθερίας από το θνητό σώμα και της επίτευξης της «μόκσα» (moksha, χειραφέτηση ή φώτιση και απελευθέρωση). Ο Στράβων, με βάση τον Νικόλαο Δαμασκηνό, Εβραίο ιστορικό και φιλόσοφο που συνάντησε τους Ινδούς στην Αντιόχεια, ισχυρίζεται ότι ο Ζαρμανοχηγάς αυτοπυρπολήθηκε επειδή η ζωή του ήταν υπερβολικά γεμάτη από ευτυχία και επέλεξε να «φύγει» προτού συμβεί μια απροσδόκητη συμφορά.

Ο Ζαρμανοχηγάς καίγεται στην πυρά, Ludwig Gottlieb Portman, 1802, χαρακτικό, Rijksmuseum © Rijksmuseum / Public domain

Οι Αθηναίοι έχτισαν τάφο για τον Ινδό φιλόσοφο και έγραψαν τα ακόλουθα στην ταφόπλακα: «Εδώ βρίσκεται ο Ζαρμανοχηγάς, ένας Ινδός από την Μπαργκόσα [Bharuch], ο οποίος απαθανατίστηκε ακολουθώντας τα προγονικά έθιμα των Ινδών».

Όσο για την πρεσβεία, φαίνεται ότι σημείωσε την αναμενόμενη διπλωματική επιτυχία. Ο αυτοκράτορας ευχαριστήθηκε με τα δώρα που του έφεραν «οκτώ γυμνοί υπηρέτες που ευωδίαζαν από αρώματα». Τα δώρα περιλάμβαναν μια πέρδικα μεγαλύτερη από γύπα, μια μεγάλη χελώνα, ένα γιγάντιο φίδι και ένα αγόρι χωρίς ώμους ή χέρια που μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα πόδια του για να τεντώσει ένα τόξο, να ρίξει ακόντια και να φέρει μια σάλπιγγα στα χείλη του. Οι περισσότεροι Ινδοί όμως πέθαναν στη διάρκεια του ταξιδιού. Μόνο τρία μέλη της πρεσβείας κατάφεραν να επιστρέψουν ζωντανοί στην πατρίδα τους.

Βιβλιογραφία

O'Grady, Selina. And Man Created God: Kings, Cults and Conquests at the Time of Jesus, London: Atlantic Books, 2012.

McCrindle, John Watson. The Invasion of India by Alexander the Great, New Delhi: Today & Tomorrow's Printers & Publishers, 1816.